बिरामी देशका डाक्टरहरु

बायाँ फन्को ६६

भूल नगर्ने मान्छे मान्छे हुँदैन । अरुको त कुरै छाडौं ईश्वरले पनि (यदि छ भने) बेलाबेला भूल गर्छ । भूल गर्नु भनेको नकारात्मक कुरा हो किनभने त्यसले कसैको भलो गर्दैन । जे हुनु पर्ने हो, त्यो हुँदैन र जे नहुनु पर्ने हो, त्यो हुन्छ मान्छेले भूल गरेपछि । मूलतः दुइ प्रकारका भूलहरु हुन्छन् । एउटा, जसले आफैलाई नोक्सान गर्छ भने अर्को जसले अरु मान्छे वा मान्छेहरुलाई नोक्सान गर्छ । आफूलाई हानि गर्ने भूल गरेर मान्छे उम्कन सक्छ तर बहुसंख्यक मान्छेलाई हानि गर्नेहरु भने उत्तरदायी हुनै पर्छ । मानिसले अरुलाई दुइ नै प्रकारले हानि गर्छ । जानीजानी अथवा अज्ञानतावश । अज्ञानतावश अरुको हानि गर्नेलाई माफी दिन सकिन्छ, सुध्रिने अवसर प्रदान गर्न सकिन्छ । किनभने संसारमा कुनै पनि मान्छेले सबैलाई खुसी पार्न सक्दैन । यो असम्भव कुराको प्रयत्न मात्र पनि कसैले ग¥यो भने ऊ आफैले आफैलाई संसारको सबै भन्दा दुःखी मान्छे बनाउन पुग्छ । कसैको लागि देउतातुल्य मानिस अरु कसैको लागि दानव हुन सक्छ । तर आफ्नो स्वार्थका लागि, आफ्नो फाइदाको लागि जानीजानी अरुलाई हानि हुने काम गर्ने मानिसहरुलाई भने माफी दिन सकिंदैन । अज्ञानतावश अथवा लापरवाहीका कारण भूल गर्न नपाइने केही पेशाहरु हुन्छन् । यस्ता सम्वेदनशील पेशामा भने कुनै बहाना बनाउन पाइँदैन । हेलचक्र्याइँ गर्ने मान्छेहरुले त्यस्ता काममा हात हाल्नु नै हुँदैन ।
शिक्षण पेशामा लाग्ने मान्छेले कुनै पनि कारण विद्यार्थीहरुलाई गलत कुरा पढाउन पाइँदैन । सुरक्षा निकायमा काम गर्नेहरुले आफ्नो जिम्मेवारीबाट पन्छिन पाइँदैन । अत्यावश्यक सेवा प्रदायकहरुले सेवा बन्द गर्न वा रोक्न पाइँदैन । अनि चिकित्सा क्षेत्रमा लागेकाहरुले पनि त्यस्ता कुनै गलती गर्न पाइँदैन । किनभने यी र यस्ता क्षेत्रमा भएका लापरवाही र भूलबाट पर्ने असरहरु घातक हुने गर्छन् । तिनलाई सुधार्ने मौका पाइँदैन । जति पनि देशहरुमा मृत्यु दण्डको कानून छैन, त्यसको पछाडि मान्यता के हो भने, गलतीवश कुनै निरपराध मान्छेलाई मृत्युदण्ड दिइयो र पछि मात्र त्यो थाहा भयो भने त्यो निर्णय फर्काउन सकिए पनि मरेको मान्छेलाई फर्काउन सकिंदैन । चिकित्सा पेशामा संलग्नहरुले उपचारको क्रममा गरेका  गम्भीर त्रुटि भनेको पनि मृत्युदण्ड बराबर हुन सक्छ । तर हाम्रो देशमा ती सबै सम्वदेदनशील पेशाहरुमा बेलाबेला गम्भीर त्रुटिहरु हुने गरेका छन् । सम्वेदनशीलता र अरु प्रतिको जिम्मेवारी वोध नभएका मान्छेहरु आफ्नो मात्र फाइदा हेर्छन् । त्यसको लागि अरुले कस्तो र कति मूल्य चुकाउनु परेको हुन्छ भन्ने उनीहरुलाई मतलब पनि हुँदैन । मानिसले आफ्नो नैतिक जिम्मेवारीलाई गहनतापूर्वक नलिएका कारण त्यसो हुने गरेको हो । दुःखको कुरा त के भने यस्ता लापरवाही गर्नेहरुका लागि कुनै गहन सजाय भएको चाहिँ कहिले पनि सुनिंदैन । व्यक्तिगत रुपमा पीडित पक्षले गर्ने धर्ना प्रदर्शन र आन्दोलन (जसले आमा जनतालाई कष्ट हुन्छ) र गुपचुप प्रदान गरिने क्षतिपूर्तिले भविष्यमा यस्ता गलती अरुले नदोहो¥याउन् भन्ने उद्देश्यलाई सम्वोधन गर्दैन ।
हालसालै मात्र पनि भरतपुर अस्पतालमा एउटा त्यस्तै घटना भयो । घाँटीको शल्य चिकित्सा गर्नु पर्ने एउटा बिरामीको भूलवश पाठेघरको शल्यक्रिया हुन पुग्यो । यो अविश्वसनीय र अत्यन्त गैर जिम्मेवारीपूर्ण दुर्घटनाको पछाडि कुनै पनि स्पष्टीकरण र कारण हुन सक्दैन । चिकित्साको क्षेत्रमा संसारमा अन्त पनि बेलाबेला सानाठूला गलतीहरु नहुने होइनन् । दायाँको साटो बायाँ अंगमा शल्यक्रिया भएका, शल्यक्रिया पश्चात कुनै सानोतिनो औजार शरीर भित्रै छुटेका घटनाहरु बेलाबेला सुन्नमा आइरहेका नै हुन्छन् । ती पढ्दा र सुन्दा नै आङ सिरिङ्ग हुने गर्दथे भने घाँटीको साटो पाठेघरको शल्यक्रिया भनेको त कसरी सम्भव हुन सक्छ भन्ने सोच्न पनि नसकिने कुरो हो । तर भनिन्छ नि, कहिलेकहीं सत्य भनेको कल्पना भन्दा बढी भयानक हुन सक्छ । यो पनि एउटा त्यस्तै घटना हो । मानिसको रोग पत्ता नलाग्नु दुर्भाग्यको कुरा हो । उपचार हुन नसक्नु दुःखको कुरा हो तर पत्तो लागेको रोगमा एकथोकको अर्को गलत उपचार हुनु भनेको त डरलाग्दो कुरो हो ।
बेलाबेलामा सञ्चोविसञ्चो भनेको प्राणीलाई मात्र होइन, समाजलाई पनि हुने कुरा हो । रोग मानव शरीरको मात्र होइन देशको पनि पत्तो लगाउनु पर्ने अवस्था आउँछ । यहाँ पनि त्यही कुरा लागू हुन्छ । अहिले हाम्रो देश पनि विसञ्चोको अवस्थामा रहेको छ । यो सबैलाई थाहा भएको कुरा हो । यहाँ नेर हामीले चनाखो भएर सोच्नुपर्ने कुरो के हो भने, देशको उपचारमा त्यस्ता जघन्य खेलाँची नहून् । रोग त पत्तो लागिसकेको छ, उपचारको क्रम पनि शुरु भैसकेको छ तर के त्यो उपचार सही दिशातिर उन्मुख छ ?
बेलाबेला एउटा शव्दको साटो अर्को बोलेर भए पनि बीचबीचमा अँग्रेजी शव्द घुसाएर नेपाली बोल्नु पर्ने एकजना विद्वानले हालै चिन्ता प्रकट गरेका थिए,
“खै, यो पालि पनि कन्स्टिपेसन (उनले भन्न खोजेको कन्स्टिच्यूसन) आउला जस्तो छैन ।”
तिनकै शैलीमा भन्ने हो भने, अहिलेको अवस्थामा हाम्रा नेताहरु पनि टन्सिललाई हाइड्रोसिल भन्ठानेर यो देशको रोग निदान गर्ने मूर्खतापूर्ण उपचारविधिमा लागि परेका हुन् भन्ने लाग्न थालेको छ ।